1997-2004
De opgave voor het Westerdokseiland is een door de gemeente Amsterdam uitgeschreven meervoudige opdracht voor een van de schiereilanden van de Zuidelijke IJ-oevers. In die opgave wordt uitgegaan van een hecht verband tussen alle schaalgebieden van het ontwerp. Bij een woningdichtheid als hier gegeven, kan namelijk alleen een geïntegreerde en uitgewerkte oplossing (een ontwerp voor het stadslandschap, voor het bouwblok en voor de woningtypologie tegelijkertijd) inzicht bieden in de woonkwaliteiten en de realisatiemogelijkheden van een plan. Het ontwerponderzoek moet ver in de architectonische schaal doordringen, om het gegeven stedenbouwkundig programma en het daaruit ontstane woonmilieu op een zinnige en complete manier te kunnen beoordelen. De meervoudige opdracht moest daarmee uitzicht bieden op een nieuw, althans voor Amsterdamse begrippen, type stedenbouwkundig plan.
Deze verregaande versmelting van het stedenbouwkundig plan en de architectonische uitwerking ervan stond centraal in ons ontwerp. Vanwege de voor Nederlandse verhoudingen extreem hoge dichtheid, voldeden de gebruikelijke typologieën niet. Maar gebaseerd op voorbeelden uit steden als Parijs, Wenen, Helsinki en Berlijn werd een concept ontwikkeld dat in staat was een eigen karakter te geven aan die mate van stedelijkheid. Daarmee geeft het aan het Westerdokseiland als geheel op de Zuidelijke IJ-oevers een unieke plaats; een andere woonomgeving, grootstedelijk van aard, op steenworp afstand van de historische binnenstad, en met royaal uitzicht over het weidse IJ.
De ruimtelijke structuur van het ontwerp is gebaseerd op een vijftal bouwblokken met een stedelijke contour en een van de openbare stedelijke ruimte afgescheiden interieur, dat georganiseerd is rondom een of meerdere cours (het Leitmotiv van het plan). De cour fungeert in het blok zowel als collectieve buitenruimte voor de bewoners van het blok, als dat het een adres op de tweede lijn is. Door de introductie van de cour als een collectieve, bij voorkeur door de conciërge beheerde ruimte, ontstaat een avontuurlijke route van de openbare ruimte buiten het blok, via de cour, naar alle woningen in het complex.
Bij de planorganisatie is een aantal bekende woningtypologieën als bouwsteen voor een nieuw type bouwblok ingezet. Door de gesloten wand, het woontorentje en het patiotapijt te laten samensmelten in één bouwblok en dat op een ondergronds basement met parkeerplaatsen en bergruimten te plaatsen, ontstaat de mogelijkheid een grote woningdifferentiatie in het programma te verwezenlijken. Met het uitwerken van elk bouwblok kan vervolgens zeer precies op de kwaliteiten van de context worden ingegaan.
1997-2004
PMB, gemeente Amsterdam
ca. 900 woningen, stedelijke voorzieningen en parkeergarages
stedenbouwkundig ontwerp en supervisie meervoudige opdracht
Jeroen Musch, Luuk Kramer, Rob Hoekstra, Peter Elenbaas